Ιάσων Ζηργάνος: Ο κολυμβητής μεγάλων αποστάσεων ανοιχτής θαλάσσης

Ιάσων Ζηργάνος: Ο κολυμβητής μεγάλων αποστάσεων ανοιχτής θαλάσσης

Aπό το αρχείο του ΔΗ.Κ.Ι. όπου o Ζηργάνος, μαζί με άλλους κολυμβητές, κολυμπάει στον Παγασητικό, πιθανόν στη διαδρομή Βόλος-Τρίκερι

Ο κολυμβητής μεγάλων αποστάσεων ανοιχτής θαλάσσης Ιάσων Ζηργάνος και η συμβολή του στις επιστημονικές μελέτες της υποθερμίας
-------------------------------------
Το ότι ο Ιάσων Ζηργάνος ήταν ένας παγκόσμιος θρύλος της κολύμβησης ανοιχτής θαλάσσης το ξέρουν πολλοί 

Η συγκίνηση των νέων της εποχής που είναι σήμερα ηλικιωμένοι, για τις επιτυχίες του Ζηργάνου το διάπλου του Βοσπόρου, της Μάγχης, και το γύρο του Μανχάταν είναι ξεκάθαρη στις συζητήσεις μαζί τους. Γνωστές είναι και οι προπονήσεις του - κολυμπούσε τις διαδρομές Βόλος-Τρίκερι, Μηλίνα-Βόλο και Τρίκερι-Σκιάθο. 

Τι είναι άραγε αυτό που παρακινεί τέτοιους ανθρώπους σαν τον Ζηργάνο στο ριψοκίνδυνο κυνήγι του σχεδόν ακατόρθωτου; 

H περιπέτεια; 

H γοητεία της νίκης; 

H φήμη; 

H ταπεινή μου γνώμη είναι πως οι άνθρωποι αυτοί απολαμβάνουν την ίδια την προσπάθεια αυτή καθ΄εαυτή στο έπακρο.

Σήμερα θα μιλήσουμε για ένα άλλο΄, άγνωστο στο κοινό, κομμάτι της ιστορίας του Ιάσονα Ζηργάνου που έχει σχέση με την συνεισφορά του στην ιατρική έρευνα στο θέμα της υποθερμίας στο θαλάσσιο περιβάλλον.

O Pugh και ο Edholm, δύο Εγγλέζοι επιστήμονες, δημοσίευσαν τη πρώτη μελέτη της φυσιολογίας των κολυμβητών ανοιχτής θαλάσσης (ειδικά γι' αυτούς που διέσχιζαν την Μάγχη) στο διάσημο ιατρικό περιοδικό Lancet το 1955 [2]. O Pugh μέλος του Βρετανικού Συμβουλίου Ιατρικών Ερευνών γνώρισε τον Ζηργάνο (ο οποίος ήταν πανέξυπνος και με ιδιαίτερα ζεστή προσωπικότητα) σε μια διοργάνωση του διάπλου της Μάγχης και σε λίγο χρόνο οι δύο άνδρες έγιναν φίλοι και συνεργάτες σε μια σειρά σημαντικών και δύσκολων πειραμάτων. 

Οι ερευνητές προσπάθησαν να καταλάβουν πως οι κολυμβητές της Μάγχης μπορούσαν να επιβιώσουν σε μια τέτοια παρατεταμένη παραμονή στο κρύο νερό. Τον καιρό εκείνο οι γιατροί νόμιζαν πως οι κολυμβητές παρήγαγαν θερμότητα με την κίνησή τους και αυτό εξηγούσε την αντοχή τους στο κρύο. Μάλιστα η συμβουλή που έδιναν στους ναυτικούς σε περίπτωση ναυαγίου ήταν να κολυμπούν όσο το δυνατό μπορούν για να αποφύγουν την υποθερμία. Η έρευνα όμως αυτή ανέτρεψε τα δεδομένα.

Παρουσιάστηκε μια σύγκριση δύο περιπτώσεων του Pugh (ο ίδιος και ερευνητής και αντικείμενο του πειράματος) ο οποίος ήταν πολύ λεπτός και του εύσωμου Ιάσονα Ζηργάνου. Με βάση τις μετρήσεις της θερμοκρασίας ορθού καθώς και μετρήσεις μέσα στους μύες (με βελόνα που έμενε μέσα κατά την διάρκεια της κολύμβησης!!!), οι ερευνητές έδειξαν, ότι στην περίπτωση του λεπτόσωμου G.P. με την ζωηρή κολύμβηση η θερμοκρασία έπεφτε κατακόρυφα, ενώ στον Ζηργάνο η θερμοκρασία ανέβαινε. Οι ερευνητές τότε απέδωσαν την διαφορά στην μόνωση που προκαλούσε το στρώμα λίπους στον πιο εύσωμο και υπέδειξαν ότι σε περίπτωση ναυαγίου οι λεπτοί άνθρωποι θα πρέπει να κάθονται ακίνητοι ενώ οι εύσωμοι θα πρέπει να κολυμπούν για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης.

Η αλήθεια είναι πως όπως συμβαίνει αρκετές φορές στην επιστημονική έρευνα τα πρώτα αποτελέσματα είναι πιο σημαντικά γιατί ανοίγουν την συζήτηση και οδηγούν σε περαιτέρω έρευνες παρά για την ακρίβεια των συμπερασμάτων. Έτσι και σ' αυτή την περίπτωση οι έρευνες έδειξαν ότι σημαντική για την επιβίωση είναι η διατήρηση των αισθήσεων που δεν εξαρτάται από το σωματικό τύπο των κολυμβητών.

Οι έρευνες στο θέμα της υποθερμίας συνεχίζονται ως σήμερα, και ο Ζηργάνος είναι ακόμα το κεντρικό πρόσωπο. Για παράδειγμα λίγους μήνες πριν δημοσιεύθηκε στο Βρετανικό περιοδικό Αθλητικής Ιατρικής (Σεπτ. 2019, τομ. 53, τευχ. 17, σελ 1047) το άρθρο "Η απώλεια των αισθήσεων: Η περίπτωση του Ιάσονα Ζιργάνου και το μυστήριο της μη ανιχνευόμενης υποθερμίας" του Μ. Tipton, όπου αναφέρεται στο τέλος του Ζηργάνου, ο οποίος δεν μπορούσε να αισθανθεί τη βαθιά ψύξη του σώματος του. Έτσι το 1959, στην ηλικία των 46 ετών, ο Ζηργάνος προσπάθησε να κολυμπήσει στο βόρειο κανάλι της Ιρλανδικής θάλασσας, μήκους 22 μιλίων (9,4°C-11,7° C). Μετά από 6 ώρες και μόλις τρία μίλια από την ακτή της Σκωτίας, ο Ζηργάνος έχασε τις αισθήσεις του χωρίς να αισθανθεί κρύο. Ανασύρθηκε από το νερό αλλά αυτή την φορά δεν ανένηψε...

[1] Δείτε https://el.wikipedia.org/wiki/Ιάσων_Ζηργάνος και στις παρατιθέμενες παραπομπές.

[2] Pugh, L. G. C., & Edholm, O. G. (1955). The physiology of channel swimmers. The Lancet, 266(6893), 761-768.