Κράμπα: Πώς αντιμετωπίζεται και πώς προλαμβάνεται.
Κανείς δεν έχει “ανοσία” στην κράμπα – είτε είναι επαγγελματίας αθλητής, είτε όχι. Γι’ αυτόν τον λόγο, καλό είναι να γνωρίζουμε τι είναι, πού οφείλεται, πώς αντιμετωπίζεται, αλλά και πώς προλαμβάνεται.
Η μυϊκή κράμπα είναι ένα από τα πλέον συνήθη φαινόμενα, δηλαδή ένας οξύς πόνος, που κάνει κάποιον να σφαδάζει, κάτι σαν τανάλια που σφίγγει τη γάμπα ή τον μηρό. Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Η. Γουδέβενο, φυσικοθεραπευτή και επιστημονικό συνεργάτη του Πανεπιστημίου Κρήτης, η πρώτη κατηγορία “υποψηφίων” που μπορεί να εμφανίσουν κράμπα περιλαμβάνει όσους ασχολούνται με αθλήματα, όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το χάντμπολ, το τένις, το σκι, η ποδηλασία, δρομείς μικρών και μεγάλων αποστάσεων, καθώς και άλτες.
«Τι είναι, όμως, ακριβώς η κράμπα; Ο ιατρικός ορισμός την αναφέρει ως μια επώδυνη, σπασμωδική και ακούσια σύσπαση, και όχι ως μυϊκή κάκωση. Οι συσπάσεις αυτές είναι παρατεταμένες και αφορούν σε όλες τις ίνες του μυός.
Μπορεί να διαρκέσουν λίγα δευτερόλεπτα ή λίγα λεπτά και, σε πολύ σπάνιες και ακραίες περιπτώσεις, μερικές ώρες. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια στιγμιαία και παροδική ανικανότητα του μυός να χαλαρώσει», εξηγεί ο κ. Γουδέβενος.
Δυνητικά, κάθε μυς μπορεί να πάθει κράμπα. Οι ομάδες μυών που προσβάλλονται συχνότερα είναι αυτές των κάτω άκρων (γαστροκνήμιοι, τετρακέφαλοι, καμπτήρες και πελματιαίοι). Επίσης, οι κοιλιακοί, ο δελτοειδής (στα χέρια) και ορισμένοι μύες της πλάτης. Ο σπασμός μπορεί να είναι μικρός και να προκαλεί ελαφρά μυϊκή σύσπαση ή πολύ δυνατός, σε σημείο ακινητοποίησης.
Πρόκειται για μια εκδήλωση κόπωσης και μπορεί να αφορά σε όσους ασκούνται σε υγρά και θερμά κλίματα, οι οποίοι δεν κατέχουν συνήθως τη σωστή τεχνική κατάρτιση του αθλήματος και δεν χρησιμοποιούν την κατάλληλη ένδυση και υπόδηση.
Όπως λέει ο ειδικός, «η ιδιαίτερα παρατεταμένη εφίδρωση, χωρίς την επαρκή αναπλήρωση υγρών και ηλεκτρολυτών, μπορεί να είναι λόγος εμφάνισης της κράμπας. Επίσης, μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια του ύπνου τη νύχτα, οπότε η συμβουλή του ειδικού γιατρού είναι απαραίτητη, για να αποκλειστούν άλλες αιτίες, π.χ. αγγειακής ή νευρολογικής φύσεως. Η εμφάνιση της κράμπας μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, ακόμη και ψυχολογικών. Ωστόσο, ως κύρια και βασική αιτία θεωρείται η συσσώρευση γαλακτικού οξέος στις μυϊκές ίνες. Στους μεσήλικες (και άνω) μπορεί να είναι αποτέλεσμα υπερλιπιδαιμίας».
Άλλες αιτίες θεωρούνται οι φλεγμονές, οι διατάσεις, οι μικρορήξεις, οι τραυματισμοί και οι κακώσεις των μυών, αλλά και η κακή κυκλοφορία του αίματος (π.χ. λόγω σφιχτών καλτσών ή στενών παπουτσιών), η κακή φυσική ή ψυχική κατάσταση, η ακινησία κάποιου μέλους για μεγάλο διάστημα, που προκαλεί ατροφία των μυών (π.χ. διάστρεμμα ή κάταγμα), καθώς και η κόπωση ή η γενική κατάπτωση.
Επίσης, η έλλειψη σιδήρου, οι μολύνσεις, οι κιρσοί και το κρύο μπορεί να παίζουν ρόλο. Υπάρχει, εξάλλου, περίπτωση να εμφανιστεί κράμπα στη διάρκεια της περιόδου στις γυναίκες.
Πώς την αντιμετωπίζουμε
«Η αντιμετώπιση της κράμπας, μόλις εμφανιστεί, είναι η ακόλουθη: με ψυχραιμία, κάνουμε διάταση (τέντωμα) του πάσχοντος μυός, με ταυτόχρονη ελαφρά πίεση με την παλάμη επάνω στον μυ (όχι, όμως, μάλαξη).
Η κίνηση αυτή έχει ως στόχο να επιμηκύνουμε τον μυ με το χέρι και πρέπει να γίνεται με προσοχή, χωρίς βία, γιατί μπορεί να προκληθεί ρήξη των συσπασμένων μυών», τονίζει ο κ. Γουδέβενος.
Όπως εξηγεί, πρέπει να δίνουμε χρόνο ανάπαυσης για ανάκτηση δυνάμεων. Κατόπιν, εφαρμόζουμε απαλές κινήσεις του μέλους μέχρι να χαλαρώσει πλήρως η σύσπαση.
Ιατρικά, μπορεί να δοθεί μυοχαλαρωτική φαρμακευτική αγωγή, αν η σύσπαση επιμένει, και να συστηθεί λήψη για αναπλήρωση ηλεκτρολυτών, ιδιαίτερα αν αυτό κριθεί απαραίτητο μετά τις αιματολογικές εξετάσεις.
«Φυσικοθεραπευτικά χρησιμοποιούμε θερμοθεραπεία, δινόλουτρα, υπερήχους, διασταυρούμενα ρεύματα, κινησιοθεραπεία, ήπια μάλαξη και διατατικές ασκήσεις», σύμφωνα με τον ειδικό.
Προληπτικά και προπονητικά συνιστάται η αυστηρή και πειθαρχημένη εκμάθηση της σωστής τεχνικής του κάθε αθλήματος ξεχωριστά. Επιβάλλεται η κατάλληλη προθέρμανση, ζέσταμα όλων των μυών πριν από την άθληση. Επίσης, διατατικές ασκήσεις τόσο πριν από τον αγώνα, όσο και μετά, ενώ πολύ σημαντική είναι και η επαρκής λήψη υγρών (πριν από τους αγώνες, κατά τη διάρκειά τους και μετά). Σπουδαία φυσική πηγή ιχνοστοιχείων, ηλεκτρολυτών, βιταμινών κ.λπ. αποτελούν τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά, καθώς και γενικώς η ισορροπημένη διατροφή.
Επιπλέον:
● Να αποφεύγεται η άθληση σε σκληρό έδαφος, όπως στην άσφαλτο ή στο τσιμέντο.
● Να μην υπερεκτιμώνται οι αντοχές του καθενός, και η προπόνηση ή η άθληση να γίνονται με προοδευτικό τρόπο, έτσι ώστε να μην επιβαρύνονται οι μύες παραπάνω από όσο αντέχουν.
● Η ένδυση πρέπει να είναι άνετη και υγιεινή, με βαμβακερά ρούχα και όχι συνθετικά, τα παπούτσια να έχουν αερόσολες (αντικραδασμικό υλικό), να εφαρμόζουν καλά στη φτέρνα και να μην πιέζουν τα δάχτυλα.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονιστεί ότι ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στους λάτρεις της κολύμβησης, όπου η εμφάνιση της κράμπας μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη, αν δεν αντιμετωπιστεί ψύχραιμα. Παράγοντας πρόκλησης μπορεί να είναι η χρήση βατραχοπέδιλων, ιδιαίτερα σε άτομα που είναι αγύμναστα.
Τέλος, υπάρχει και ένα είδος κράμπας, εκείνη του γραφέα, που οφείλεται στην υπέρχρηση του χεριού και των δαχτύλων λόγω γραφικής εργασίας και έχει ως αποτέλεσμα τον πόνο και το τρεμούλιασμα (υπερτονία) των μυών του χεριού.
Συμπερασματικά, η κράμπα ως κατάσταση δεν είναι κάτι σοβαρό. Καθώς, όμως, είναι επώδυνη και καθηλωτική, είναι καλό να διακόπτουμε κάθε δραστηριότητα (ιδιαίτερα αν συμβαίνει συχνά) για 24-48 ώρες. Αν παρόλα αυτά η κράμπα επανεμφανίζεται, επιβάλλεται η επίσκεψη στον ειδικό γιατρό για υποβολή σε πλήρη ιατρικό έλεγχο, για την ανεύρεση της αιτίας που την προκαλεί.
Η κατανόηση του μηχανισμού πρόκλησης και του τρόπου αντιμετώπισης της κράμπας, από τα νέα παιδιά έως και τα… μεγαλύτερα, είναι σημαντική για την ψύχραιμη αντιμετώπισή της. Και, όπως καταλήγει ο κ. Γουδέβενος, να μην ξεχνάμε ότι, αν μας τύχει, κράμπα είναι… θα περάσει.
Ο Γιώργος Η. Γουδέβενος είναι φυσικοθεραπευτής, με μεταπτυχιακές σπουδές από το πανεπιστήμιο Ιατρικής της Florida, καθώς και από το πανεπιστήμιο Ιατρικής του San Diego στις ΗΠΑ, με αντικείμενο την εργομέτρηση και την αποκατάσταση παθήσεων, κακώσεων και μετεγχειρητικών καταστάσεων στη σπονδυλική στήλη και στα άκρα. Είναι μετεκπαιδευμένος στην Τηλεμετρία στο τεχνικό πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και διπλωματούχος εκπαιδευτής στη συγκεκριμένη μέθοδο. Επίσης, είναι επιστημονικός συνεργάτης της Πανεπιστημιακής Ορθοπεδικής Κλινικής Τραυματολογίας του πανεπιστημίου Κρήτης, όπου συμμετέχει και σε σχετικά ερευνητικά προγράμματα.
